Historjjá
Kainuu guhkes čáhcejohtolagaide, ájagáttiide dolin čuđiid mielde huksejuvvon čáhcemilluin leat seilon ja divoduvvon iešguđet ahkásaš ja tiipasaš millut. Dat leat huksejuvvon áigodagas, goas olbmo elle hárvvit ássojuvvon vuovdeguovlluin ja ledje iešbirgejeaddjit.
Unna čáhcemillut leat dábálaččat boaittobealde buriin guoikabáikkiin, mat leat soaitán leat anus jahkečuđiid. Millut leat oktageardánis hirsaráhkkanusat. Oppalašvuhtii gullá milloroggi dahje čáhcerenne ja buođđomášiidna. Siste lea ferdnenmášiinnaid lassin dábálaččat dušše beaŋka.
Dábáleamos čáhcemillotiipa Kainuus lea leamašan herkkenmillu. Dákkár millu sisa lei biddjon ráhtis, man vuollečáhci jorahii. Čuovvovažžan dábáleamos lea leamašan ráhtesmillu, man lassin gávdno maid soames turbiidnamillu. Dain lea ostojuvvon mekanisma. Herkkenmillut leat vehá vehážiid báhcán anus seammás go turbiidnamillut leat šaddan dábáleabbon.
Kainuu ebmomus ájamilloollislašvuohta lea Ristijávrri Karppala turbiidnamillu, mii gullá Karppala ja Virpelä šiljuide. Dán lassin máinnašanveara leat fiinna, bures seilon ollislašvuođat Komulanköngäs herkkenmillu ja Korkialehto ráhtesmillu.
Korhonen, Teppo: Vesimyllyt. Historia, rakenne, käyttö ja kunnostus erityisesti kainuulaisen myllyperinteen valossa. Kainuun museo & Museovirasto 1993.
Misikangas, Liisa: Kainuun vesimyllyt kylien voimavaraksi. Opinnäytetyö 2018.
Govat
Visot govat vuolil leat oassi fápmorusttega historjjás. Don oaččut geavahit govaid persovnnalaš geavaheapmái muhto ii geavahit kommersiála oktavuođain dahje prentemiin min lobi haga. Deaddil gova stuoridit dan.
Muitalusat
Dás sáhtát lohkat iežáid muitalusaid fápmorusttega birra. Ja jus dus lea iežas muitalus de juoge fal dan. Beroškeahttá jus háliidat ahte almmuhuvvo dahje ii, de mii háliidit gullat du muitalusa.
Lea go dus iežas muitalus fápmorusttega birra dahje eallima birra eanu lahkosis.
Sádde du muitalusa
Diehtu gussiide
Dás vuolil sáhtát lohkat visot maid dárbbahat diehtit jus galggat mannalit fápmorusttegis. Goas lea buoremus mannalit fápmorusttegis, got don gávnnat dohko ja makkár njuolggadusat leat guovllus.
